Η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ

Ο σχολικός εκφοβισμός, γνωστός και ως bullying, είναι ενα φαινόμενο που έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια. Οι συμπεριφορές εκφοβισμού αφορούν το σύνολο της σχολικής κοινότητας και όχι μόνο τα άτομα που εμπλέκονται σε αυτόν ως θύτες ή ως θύματα.

Η πολυπλοκότητα του φαινομένου ενισχύεται από το γεγονός οτι πλέον λαμβάνει χώρα και στο διαδίκτυο εκτός από τις αίθουσες και τα προαύλια των σχολείων. Η ανωνυμία και η φυσική απόσταση που προσφέρει η χρήση του διαδικτύου έχει κάνει ακόμα πιο εύκολη την αναπαραγωγή του φαινομένου.

Πλέον ακόμα και τα πιο συνεσταλμένα παιδιά δεν διστάζουν να προβούν σε ενέργειες εκφοβισμού από την ασφάλεια του σπιτιού τους. Συχνά τα άτομα αυτά αισθάνονται οτι αποκτούν τη δύναμη να επηρεάζουν τους άλλους, κάτι που θα τους ήταν αδιανόητο πριν την ευρεία διάδοση της χρήσης του διαδικτύου.

Τα παιδιά τα οποία χαρακτηρίζονται ως θύτες είναι συνήθως αυτά που έχουν δυσκολία να συναισθανθούν τους συμμαθητές τους, ιδιαίτερα τους πιο ευαίσθητους και ευάλωτους. Η δυσκολία τους αυτή τα κάνει να αισθάνονται μειονεκτικά με αποτέλεσμα να καταφεύγουν στη βία για να τιμωρήσουν αυτούς που στην ουσία αδυνατούν να καταλάβουν.

Τα θύματα των επιθέσεων αισθάνονται έντονη ντροπή για το γεγονός οτι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την απειλή που δέχονται, με συνέπεια να περιθωριοποιούνται δυσχεραίνοντας ακόμα περισσότερο τη θέση τους.

Αν αναζητήσουμε τα αίτια του εκφοβισμού θα διαπιστώσουμε οτι η επιθετικότητα μαθαίνεται συχνά στα πλαίσια της οικογένειας των παιδιών που φέρονται ως θύτες. Στα πλαίσια αυτά η επιθετικότητα, είτε σωματική είτε λεκτική, παίζει κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωση των δυναμικών ισχύος και ανταμείβεται με υπακοή. Τα παιδιά αυτά μαθαίνουν οτι για να γίνουν αποδεκτά από τους άλλους θα πρέπει να επιβάλλονται χρησιμοποιώντας βία.

Από την άλλη πλευρά τα παιδιά που πέφτουν θύματα στις επιθετικές διαθέσεις των συμμαθητών τους έχουν μάθει να τηρούν παθητική στάση και να μη διεκδικούν αυτό που αξίζουν. Πρόκειται και πάλι για μια συμπεριφορά που έχει διαμορφωθεί στα πλαίσια της οικογένειας. Εκεί πιθανώς ο ένας εκ των δύο γονέων, με τον οποίο και ταυτίζεται το παιδί, τηρεί παθητική στάση έναντι του άλλου με αποτέλεσμα να γίνεται υποτελής στις διαθέσεις του πιο διεκδικητικού συντρόφου.

Ο εκφοβισμός στα σχολικά πλαίσια, λοιπόν, δεν είναι παρά μια εκδραμάτιση συμπεριφορών που προτυποποιούν τα παιδιά στο οικογενειακό, αλλά και στο ευρύτερο κοινωνικό τους πλαίσιο. Το γεγονός αυτό καθιστά δύσκολη την διαχείριση του φαινομένου καθώς έρχονται αντιμέτωπα με το ίδιο συναίσθημα του εγκλωβισμού που βιώνουν και στα σπίτια τους.

Η αντιμετώπιση του φαινομένου επιβάλλει την προληπτική παρέμβαση στις οικογένειες των εμπλεκομένων παιδιών, είτε αυτά είναι θύτες είτε θύματα. Είναι απαραίτητος ο συντονισμός και η συνεργασία του σχολικού συστήματος με τις οικογένειες των παιδιών, καθώς και η παροχή υποστήριξης ώστε τα δύο συστήματα (σχολείο-οικογένεια) να συμμαχήσουν ενάντια στο φαινόμενο του εκφοβισμού.

Περαιτέρω, είναι θεμιτό να καταλάβουν τα παιδιά οτι το φαινόμενο αυτό αφορά όλους ανεξαιρέτως και ότι όλοι μπορούν να βοηθήσουν με τη στάση τους στην καταπολέμησή του. Ο στόχος της οποιαδήποτε παρέμβασης θα πρέπει να είναι προς όφελος όλων, είτε είναι θύτες είτε θύματα είτε παριστάμενοι μάρτυρες του εκφοβισμού.

Μια ολιστική αντιμετώπιση του φαινομένου δεν θα πρέπει να αφήνει περιθώρια για περαιτέρω στιγματοποίηση των παιδιών που εμπλέκονται. Θα πρέπει να βοηθάει όλους ανεξαιρέτως να αντιληφθούν τις συνέπειες της συμπεριφοράς τους, είτε αυτή είναι ενεργητική είτε παθητική.

Η αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού αποτελεί μια πρόκληση τόσο για τους μαθητές όσο και για τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς. Η συνεργασία όλων είναι επιβεβλημένη για να γίνει το σχολείο χώρος καλλιέργειας υγιών προσωπικοτήτων και υπεύθυνων πολιτών.